Каб яго чорт узяў! Здаецца, што яны не патрэбны.

Незнаёмец правёў пустым рукавом па пiнжаку, i гузiкi, быццам па чараўнiцтву адшпiлiлiся. Затым ён успомнiў аб сваiх нагах i нагнуўся. Мусiць, ён дакранаўся да сваiх чаравiкаў i шкарпэтак.

- Пачакайце! - усклiкнуў раптам Хакстэрс. - Гэта ж зусiм не чалавек. Тут толькi пустая вопратка. Паглядзiце, можна зазiрнуць у каўнер. I падкладку пiнжака вiдаць. Я магу прасунуць руку...

З гэтымi словамi ён працягнуў руку. Здавалася, яна наткнулася на штосьцi ў паветры, бо ён тут жа з крыкам адхапiў яе.

- Я папрасiў бы вас трымаць свае пальцы далей ад маiх вачэй! - пачулiся з паветра словы, вымаўленыя раз'юшаным тонам. - Сутнасць у тым, што я ўвесь тут - з галавой, рукамi, нагамi i ўсiм астатнiм, але толькi я невiдзiмка. Гэта надзвычай нязручна, але нiчога не зробiш. Аднак гэтая акалiчнасць яшчэ не дае права кожнаму дурню ў Айпiнгу тыцкаць у мяне рукамi.

Перад iмi стаяў, узяўшыся ў бокi, касцюм, якi быў расшпiлены i свабодна вiсеў на нябачнай апоры.

За гэты час з вулiцы ўвайшлi яшчэ некалькi чалавек, i ў пакоi стала цесна.

- Што? Невiдзiмка? - сказаў Хакстэрс, не звяртаючы ўвагi на зняважлiвы тон незнаёмца. - Гэтага не бывае.

- Гэта, магчыма, дзiўна, але ж злачыннага тут нiчога няма. На якой падставе на мяне накiдваецца канстэбль?

- А, гэта зусiм iншая справа, - сказаў Джаферс. - Праўда, тут цемнавата, бачыць вас цяжка, але ў мяне ёсць загад аб вашым арышце, i загад у парадку. Вы падлягаеце арышту не за тое, што вы, Невiдзiмка, а па падазрэнню ў крадзяжы з узломам. Непадалёку адсюль быў абрабаваны дом i знiклi грошы.

- Ну?

- Некаторыя акалiчнасцi ўказваюць...

- Лухта! - усклiкнуў Невiдзiмка.

- Спадзяюся, што так, судар. Але я атрымаў загад.

- Добра, - сказаў незнаёмец, - я пайду з вамi. Пайду. Але без наручнiкаў.

- Так трэба, - сказаў Джаферс.

- Без наручнiкаў, - настойваў незнаёмец.

- Не, прабачце, - сказаў Джаферс.

Раптам фiгура села на падлогу, i, перш чым хто-небудзь паспеў уцямiць, што адбываецца, чаравiкi, штаны i шкарпэткi былi закiнуты пад стол. Затым фiгура ўскочыла i скiнула з сябе пiнжак.

- Стой, стой! - закрычаў Джаферс, раптам скемiўшы, у чым справа. Ён схапiўся за камiзэльку, але тая пачала супрацiўляцца; затым адтуль выскачыла кашуля, i ў руках Джаферса апынуўся пусты камзол. - Трымайце яго! - крыкнуў Джаферс. - Варта яму толькi распрануцца...

- Трымайце яго! - закрычалi ўсе i кiнулiся на мiльгаючую ў паветры белую кашулю - усё, што засталося бачнага ад незнаёмца.

Рукаў кашулi нанёс Холу вельмi моцны ўдар па твары, што спынiла яго рашучую атаку i штурхнула яго назад, прама на Тутсома, дзяка. У тое ж iмгненне кашуля прыўзнялася ў паветры i стала канвульсiўна закручвацца, як усякая кашуля, якую знiмаюць цераз галаву. Джаферс ухапiся за рукаў, але гэтым толькi памог зняць яе. Штосьцi з паветра стукнула яго ў нiжнюю скiвiцу; ён тут жа выхапiў сваю дубiнку i, размахнуўшыся з усiх сiл, стукнуў Тэдзi Хенфры проста па макушцы.

- Сцеражыся! - крычалi ўсе, наўздагад наносячы ўдары па паветры. Трымайце яго! Зачынiце дзверы! Не выпускайце ягб! Я штосьцi злавiў! Вось ён!

У пакоi стаяла сапраўднае вавiлонскае стоўпатварэнне. Тумакi, здавалася, сыпалiся на ўсiх адразу, i мудры Сэндзi Ўоджэрс, чыя кемлiвасць абвастрылася яшчэ i дзякуючы знiшчальнаму ўдару, якi расквасiў яму нос, адчынiў дзверы i першы выбег на вулiцу. Усе тут жа паследавалi за iм, у дзвярах пачалася страшная даўка. Удары працягвалi сыпацца. У сектанта Фiпса быў выбiты пярэднi зуб, а ў Хенфры надарвана вуха. Джаферс атрымаў удар у падбародак i, павярнуўшыся, ухапiўся за штосьцi нябачнае, што ўцiснулася памiж iм i Хакстэрсам. Ён намацаў мускулiстыя грудзi, i ў тую ж хвiлiну ўвесь клубок разгарачаных сутычкай людзей выкацiўся ў калiдор.

- Злавiў! - крыкнуў Джаферс, задыхаючыся. Не выпускаючы з рук свайго нябачнага ворага, увесь барвовы, з успухлымi венамi, ён кружыў у натоўпе, якi расступаўся перад гэтым дзiўным паядынкам. Нарэшце ўсе скацiлiся з ганка на зямлю. Джаферс закрычаў прыдушаным голасам, усё яшчэ сцiскаючы ў абдымках штосьцi нябачнае i моцна працуючы каленам, потым захiстаўся i ўпаў дагары, стукнуўшыся патылiцай аб гравiй. Толькi тады ён расцiснуў пальцы.

Пачулiся крыкi: 'Трымай яго!', 'Невiдзiмка!' Нейкi малады чалавек, не з жыхароў Айпiнга, - яго iмя так i не ўдалося даведацца, - падбег, схапiў штосьцi, але тут жа выпусцiў з рук i ўпаў на распасцёртае цела канстэбля. Пасярод вулiцы ўскрыкнула жанчына, якую ледзьве не збiлi з ног; сабака, якi атрымаў, вiдаць, выспятак, заскуголiў i з выццём кiнуўся ў двор да Хакстэрса, i гэтым закончыўся пабег Невiдзiмкi. З хвiлiну натоўп стаяў уражаны i ўсхваляваны, затым у жаху кiнуўся ўрассыпную, быццам апалае лiсце, развеянае парывам ветру. Толькi ля самага ганка, тварам да неба i з сагнутымi каленямi, нерухома ляжаў Джаферс.

Раздзел VIII

МIМАХОДАМ

Восьмы раздзел надзвычай кароткi; у iм апавядаецца пра тое, як Джыбiнс, мясцовы натуралiст-аматар, драмаў на пагорачку ў поўнай упэўненасцi, што ў крайнiм выпадку на дзве мiлi кругом няма нi душы, i раптам пачуў зусiм блiзка каля сябе крокi нейкага чалавека, якi кашляў, чхаў i адчайна лаяўся; павярнуўшыся, ён не ўбачыў нiкога. I тым не менш голас чуўся вельмi выразна. Нябачны прахожы працягваў лаяцца той адборнай разнастайнай лаянкай, па якой адразу можна пазнаць адукаванага чалавека. Голас падняўся да самых высокiх нот, потым пацiшэў i нарэшце зусiм зацiх, аддалiўшыся, як падалося Джыбiнсу, у напрамку да Эдэрдзiна. Апошняе гучнае чханне - i ўсё зацiхла. Джыбiнсу нiчога не было вядома аб ранiшнiх падзеях, але з'ява гэтая так уразiла i ўсхвалявала яго, што ўвесь яго фiласофскi спакой iмгненна знiк. Ён ускочыў на ногi i з усёй хуткасцю, на якую быў здольны, спусцiўся з пагорка i накiраваўся ў сяло.

Раздзел IX

МIСТЭР ТОМАС МАРВЕЛ

Каб пазнаёмiцца з мiстэрам Томасам Марвелам, вы павiнны ўявiць сабе чалавека з тоўстым, друзлым тварам, з тоўстым доўгiм носам, слiнявым вялiкiм рухомым ртом i шчацiнiстай барадой, якая расла ва ўсе бакi. Фiгура яго паказвала схiльнасць да паўнаты, - гэта было асаблiва прыкметна дзякуючы вельмi кароткiм канечнасцям. Ён насiў махнаты цылiндр; а тое, што на самых крытычных частках яго туалета замест гузiкаў красавалiся аборкi i шнуркi ад чаравiкаў, сведчыла, што ён закаранелы халасцяк.

Мiстэр Томас Марвел сядзеў, звесiўшы ногi ў канаву, каля дарогi, якая вяла да Эдэрдзiна, прыкладна за паўтары мiлi ад Айпiнга. На нагах у яго не было нiчога, акрамя вельмi ажурных шкарпэтак, а вялiкiя пальцы, шырокiя i прыўзнятыя, што вылезлi з дзiрак, напамiналi вушы насцярожанага сабакi. Не спяшаючыся - ён усё заўсёды рабiў павольна - ён разглядваў чаравiкi, якiя збiраўся прымерыць. Гэта былi вельмi моцныя чаравiкi, такiя яму ўжо даўно не траплялiся, але яны аказалiся занадта вялiкiмi для яго; мiж тым старыя яго чаравiкi былi зручныя для сухога надвор'я, але зусiм не падыходзiлi для сырога, таму што падэшва iх была занадта тонкая. Мiстэр Марвел цярпець не мог свабоднага абутку, але ён не выносiў i вiльгацi. Уласна кажучы, ён яшчэ не вызначыў, што яму больш непрыемна - прасторны абутак цi вiльгаць, але дзень быў пагодлiвы, iншых спраў не прадбачылася, i ён вырашыў добра падумаць. Пагэтаму ён паставiў на зямлю ўсе чатыры чаравiкi, расставiўшы iх у выглядзе маляўнiчай групы, i стаў разглядаць iх. I, гледзячы, як яны стаяць у траве, сярод калючага дзядоўнiку, ён раптам вырашыў, што абедзьве пары вельмi брыдкiя. Ён нiколькi не здзiвiўся, пачуўшы ззаду сябе чыйсьцi голас.

- Як-нiяк абутак, - сказаў Голас.

- Гэта - ахвяраваны абутак, - сказаў мiстэр Томас Марвел, схiлiўшы галаву набок i незадаволена гледзячы на чаравiкi. - I я, каб яго чорт узяў, не магу нават вырашыць, якая пара больш брыдкая.

- Гм... - сказаў Голас.

- Я насiў абутак i горшы. Праўду кажучы, мне даводзiлася абыходзiцца i без абутку. Але такiх нахабных вырадкаў, калi можна так сказаць, я не насiў нiколi. Я даўно ўжо шукаю сабе чаравiкi, таму што мае мне абрыдлi. Моцныя яны, што i казаць. Але чалавек, якi заўсёды знаходзiцца на нагах, увесь час бачыць свае чаравiкi. I, цi паверыце, колькi я нi стараўся, я ва ўсёй акрузе не мог дастаць iншага абутку, акрамя гэтага.